Promocija zbirke dokumenata „Bugari u izveštajima Arčibalda Rajsa 1915-1918.” u izdanju Srpskog kulturnog centra „Ćirilica” iz Beograda održana je danas u prepunoj sali Doma Vojske – Niš. O knjizi su govorili prof. dr Dejan Antić istoričar sa Filozofskog fakulteta Univerziteta u Nišu, prof. dr Miloje Pršića iz Beograda i priređivač Milorada Đošića, pukovnika avijacije u penziji.
Govoreći o knjizi prof. dr Dejan Antić je naglasio da su Srbi i Bugari dva bliska pravoslavna naroda i da su nažalost krupne geopolitičke igre i interesi velikih sila krajem 19. i tokom 20. veka raspirivali neprijateljstvo među njima. Prema njegovom mišljenju srpsko-bugarski odnosi su posle jedne kraće uzlazne faze ozbiljno narušeni tokom Drugog balkanskog rata 1913. godine, a potezi koje su bugarski monarh, vlada i vojni vrh u Sofiji povlačili za vreme Velikog svetskog sukoba (1914-1918) predstavljaju ogromnu sramotu za tadašnji bugarsku državu. „Nasilna bugarizacija stanovništva jugoistočne Srbije, hapšenja, likvidacije, masovne grobnice, deportacije civila koji su se opirali procesu asimilacije, zabrana srpskog jezika i pisma, šajkače, narodnih običaja, crkvenih obreda činili su samo delić okupacionog folklora od 1915. do 1918. godine. Ne treba zanemariti ni rekvizicije, otvorenu pljačku, silovanja i interniranja građana jugoistoka Srbije o čemu je u svojim izveštajima Rudolf Arčibald Rajs obaveštavao domaću i svetsku javnost. Imajući to u vidu, značaj objavljivanja ovakvih svedočanstava sa aspekta očuvanja istorijske svesti o stradanju i nepokolebljivosti našeg narod je nemerljiv. A ne treba zanemariti ni saznanje da publikovanje ovakvog štiva, arhivske građe i važnih istorijskih dokumenata može poslužiti kao poučno iskustvo sadašnjim i budućim generacijama Srba da nikada više ne dozvole da im se greške i postradanja iz prošlosti ponove“ – istakao je prof. dr Dejan Antić.
Istoričar Miloje Pršić upoznao je prisutne sa složenom vojno-bezbednosnom situacijom u kojoj se je našla Kraljevina Srbija 1914. godine, ali i sa posledicama povlačenja srpske vojske i države put albanskih gudura i dalje na ostrvo Krf. „Sa odlaskom srpske vojske, srpski narod ostao je prepušten na milost i nemilost austrougarskim i bugarskim vojnim vlastima koje su sprovodile politiku zločina nad njim, što potvrđuju i zapisi Arčibalda Rajsa, tog velikog prijatelja srpskog naroda“ naveo je prof. Pršić.
Na posletku okupljenima se obratio pukovnik Milorad Đošić koji je izneo informacije o načinu prikupljanja podataka i postupcima koji su doveli do priređivanja publikacije koja iz pera Arčibalda Rajsa svedoči o stradanju srpskog naroda u Velikom ratu.
Promociji su prisustvovali komandant Kopnene vojske general-potpukovnik Milosav Simović sa saradnicima, predstavnici vojnih, boračkih i patriotskih udruženja, profesori i studenti departmana za istoriju Filozofskog fakulteta u Nišu i drugi gosti.
