Tokom arheoloških istraživanja na trasi železničke obilaznice oko Niša, na već poznatom, ali delimično istraženom lokalitetu Orničje u ataru sela Malča, arheolozi su na njegovom južnom delu otkrili neuobičajen i značajan arheološki lokalitet.
Reč je o nalazištu sa sistemom rovova i palisada u vidu koncentričnih krugova ili kako se navodi u saopštenju Zavoda za zaštitu spomenika kulture tipa rondel.
„Ova vrsta arheoloških lokaliteta karakteristika je neolitskog perioda centralne Evrope (Nemačka, Austrija, južna Poljska, Češka i Slovačka), a kasnije i V. Britanije. Sačinjava je praktično zemljana arhitektura sa sistemom rovova i palisada – zemljano i drveno utvrđenje. Iz ove forme se kasnije, u V. Britaniji, u kombinaciji sa monolitima, razvija forma koja je poznata sa čuvenog arheološkog lokaliteta Stounhendž. Različite je namene, od naseobinske, preko kultne i astronomske do ekonomske i strategijske”, navode iz ZZSK Niš.
Na prostoru Srbije već postoje nalazišta rondela iz neolitskog perioda, međutim, rondel na Orničju, prema dosadašnjim istraživanjima – nije iz neolitskog ili ranog eneolitskog perioda, već iz znatno mlađeg – ranog bronzanog doba.
„Funkcija rondela na Orničju još uvek nije poznata, arheološka istraživanja su u toku, a nakon čega sledi i sprovođenje zaštitnih arheoloških iskopavanja”, dodaju iz Zavoda.
Arheološki lokalitet Orničje se nalazi na visokoj, neplavljenoj desnoj obali Nišave, u ataru sela Malča, a južni deo lokaliteta je uništen erozijom.
Arheološki lokalitet Orničje otkriven je tokom zaštitnih arheoloških istraživanja Zavoda na trasi gasovoda MG10 Niš-Dimitrovgrad, kada je i arheološki istražen u središnjem delu.
Tokom 2023. i 2024. godine otkriven je, istražen i zaštićen horeum (iz rimskog perioda, kraj 3. i početak 4. veka), od koga se na samo 30 m ka jugu nalazi praistorijski rondel.
Zbog tog arheološkog otkrića, trasa gasovoda je pomerena, kako ne bi došlo do uništenja arheološkog nasleđa.
