Većina gradova i opština u Srbiji i dalje nema dovoljno razvijene elektronske usluge i puno je prostora za napredak. To su pokazali rezultati prvog, pilot merenja, novouspostavljenog Lokalnog indeksa eUprave (LEI), koji je danas predstavljen javnosti. Trenutna razvijenost eUprave na lokalu ocenjena je kao srednje razvijena sa 40% ispunjenosti kriterijuma LEI indeksa.
Niš i Vranje mogu da se pohvale najboljim učinkom. Pored toga što imaju najefikasniju eUpravu, to su i jedine lokalne samouprave svrstane u kategoriju više razvijenih. U srednje razvijenim je 57 gradova i opština dok je 60 u kategoriji niže razvijenih. Među visoko razvijenim, ali i nerazvijenim, nema nijedne lokalne samouprave.
– Gradovi i opštine dosad su uspeli da digitalizuju 20% postupaka u svojoj nadležnosti i vidimo da je još rada pred nama. LEI indeks pokazao je da je lokalnim samoupravama potrebna snažna podrška u daljem razvoju eUsluga i njegova najveća vrednost je u tome što jasno pokazuje gde je potrebno usmeriti tu podršku. Veliki izazov predstavljaju finansijski, materijalni i ljudski kapaciteti. Prosečna izdvajanja za razvoj eUprave su samo 40.000 evra godišnje. Računari na kojima službenici rade su u dve trećine gradova i opština stari između pet i osam godina i raspolažu u proseku sa samo dva IT eksperta – izjavio je potpredsednik Upravnog odbora NALED-a i gradonačelnik Kragujevca Nikola Dašić.
Prema njegovim rečima, lokalne samouprave su doprinele snažnom razvoju eUprave u Srbiji u proteklih pet godina. Uspešno sprovode brojne elektronske procedure kao što su izdavanje elektronskih građevinskih dozvola, eVrtić i naplata poreza putem portala lokalnih poreskih administracija. Digitalizacija matičnih knjiga omogućila je da građani više ne moraju da donose izvode i druge dokumente na šaltere jer opštinski službenici te podatke pribavljaju putem servisne magistrale organa.
LEI indeks razvijen je u okviru projekta „Uspostavljanje Lokalnog Indeksa eUprave za jedinice lokalnih samouprava u Republici Srbiji“, koji sprovodi NALED, a sufinansira Evropska unija. Šef za saradnju Delegacije EU u Srbiji Nikola Bertolini istakao je na završnoj konferenciji projekta da se 70% zakonskog okvira EU primenjuje na nivou lokalnih samouprava i građani toga treba da budu svesni zbog čega se puno fokusa stavlja na to da dobiju jasne i razumljive informacije, kao i mogućnost da daju svoj odgovor, a to je suština elektronskih usluga i eUprave.
– Ljudski kapaciteti su najveći izazov u administraciji. Uloga opština u procesu EU integracija treba da bude što veća, ne samo u pogledu digitalizacije već i transformacije celog koncepta javne uprave, da službenici imaju bolje plate i da to budu sposobni ljudi koji služe građanima, kao i da zadržimo mlade – dodao je Bertolini.
LEI indeks ocenjuje opremljenost i spremnost lokalnih samouprava da pružaju kvalitetne i dostupne eUsluge i sastoji se iz četiri osnovne grupe indikatora: broj i kvalitet eUsluga, opremljenost infrastrukturom, kapacitet lokalnih službenika da pruže elektronske usluge, kao i nivo informisanja i uključenosti građana pri uspostavljanju i korišćenju elektronskih usluga. Najveći stepen digitalizovanosti, gradovi i opštine beleže u domenu infrastrukture (49%) i uključenosti građana (43%), dok su nešto slabije kada je reč o ljudskim resursima (37%) i zastupljenosti i kvalitetu eUsluga (32%).
Državni sekretar u Ministarstvu državne uprave i lokalne samouprave Čedomir Rakić istakao je vrednost LEI indeksa kao katalizatora razvoja digitalizacije na lokalu, očekujući da će motivisati lokalne samouprave za napredak i veće ulaganje u lokalnu infrastrukturu, digitalne servise i ljudske kapacitete. „Izuzetno je značajno što je u novom Predlogu programa razvoja elektronske uprave za period 2023 – 2025 prepoznata važnost postojanja lokalnog indeksa i što će on biti deo indikatora naših digitalnih ambicija i planova za naredni period“, kazao je Rakić
Grafički prikaz rezultata LEI indeksa dostupan je na sajtu www.lei.rs u vidu interaktivne mape zajedno sa informacijama za svaki grad i opštinu po svakoj od ocenjivanih komponenti, a omogućeno je i poređenje između dve izabrane opštine ili grada, kao i poređenje u odnosu na prosek svih opština koje su bile deo istraživanja, koje je obuhvatilo 141 lokalnu samoupravu, a nakon što su gradske opštine Beograda, Niša, Užica, Požarevca i Vranja obuhvaćene kao jedna lokalna samouprava, finalno rangiranje broji 119 gradova i opština.
U okviru projekta izrađen je i Vodič dobrih praksi u oblasti elektronske uprave na lokalnom nivou, kao svojevrstan putokaz razvoja transparentne i odgovorne eUprave. Namenjen je opštinama i gradovima koji su pokazali slabije rezultate stoga i prostor za dalji napredak u ovogodišnjem merenju, te su u njemu sadržane korisne smernice uz isticanje pozitivnih primera u ovoj oblasti.
Izradu indeksa podržalo je Ministarstvo državne uprave i lokalne samouprave, dok su podaci za LEI istraživanje proveravani kroz baze podataka Republičkog zavoda za statistiku, Regulatorne agencije za elektronske komunikacije i poštanske usluge (RATEL), Kancelarije za IT i eUpravu i Republičkog geodetskog zavoda.
